CLB’s trekken aan de alarmbel… “stress treft steeds meer jongeren” (zie bijgevoegd artikel).
In mijn coachingpraktijk (stress en burn-out) stel ik alleszins hetzelfde vast. Waar vroeger vooral hooggevoelige jongeren vatbaar waren voor stress, lijkt het vandaag als een virus de jongerenlaag aan te tasten.
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van stress bij jongeren? Waarmee komen ze aankloppen? Waar vragen ze hulp bij? Mijn begeleidingssessies met hen leren mij het volgende:
Drukte
De maatschappij van vandaag zorgt voor druk. Prestatiedruk op school, in de sportclub,… We installeren steeds vaker het systeem van deadlines om ‘de beste’ te detecteren. Er zijn nog weinig plaatsen waar er enkel rust en verwondering mag zijn. Bewust aandacht geven en genieten moeten meestal de duimen leggen voor tijd. De jongere voelt zich tekort schieten in deze jachtige en veeleisende omgeving. De maatschappij van vandaag ís ook druk. Indrukken die op hen afkomen zijn vaak snelle, felle beelden en geluiden. Denk maar aan het computerscherm of het verkeer. We zien overprikkeling en stress bij jongeren door alom aanwezige drukte.
Studiekeuze
Een studiekeuze maken, blijkt de meest voorkomende stressor te zijn. Waarom zorgt dit vandaag veel meer dan vroeger voor een hoog stressniveau? De omgeving legt veel nadruk op het belang van de juiste studiekeuze. “Nú is het erom te doen! Dít is het moment waarop je richting geeft aan de rest van je leven!” De jongere krijgt het gevoel dat dit zijn/haar* eerste grote levenskeuze is die allesbepalend is. Op zich een stressvolle gedachte, dus! Zeker als je +/-18 bent.
Bij sommige jongeren schiet het stressniveau zo de hoogte in dat ze verlammen, blokkeren, héél verdrietig worden, apathisch worden, opgeven, extreem gedrag stellen, …
*Omwille van de leesbaarheid van dit artikel gebruik ik ‘hij’ en ‘hem’, waar natuurlijk ook ‘zij’ en ‘haar’ bedoeld wordt.
Versterkende factoren
Uit de verhalen van de coachees puur ik de elementen die de studie(keuze)stress nog versterken:
– Het ‘kiezen is verliezen-gevoel’. Een groot studiekeuzeaanbod, maakt dat de jongere vaak in verschillende richtingen interesse heeft. Gekoppeld aan de idee dat een gelukkige toekomst ervan afhangt, is een keuze maken voor deze jongere erg stressvol. Dan hebben mooie studiekeuzeboekjes een omgekeerde werking en verwarren ze alleen maar.
– De tijdsdruk. Einde middelbaar en de stress piekt, want sommige jongeren weten het écht niet. Wat zal mij liggen? Wat zal ik graag doen? Wat zal mij de ‘AHA, dat is het!’-Erlebnis geven? En toch moeten ze deze belangrijke keuze maken, want plots is het september…
– Druk van de omgeving. Scoren en presteren, liefst in een universitaire opleiding, en als het kan eentje die kan rekenen op maatschappelijk aanzien. De omgeving geeft goedbedoelde raad. De jongere leeft met de overtuiging dat de andere het wel beter zal weten. Die andere is immers ouder, heeft het goed met hem voor en is meer ervaren. Helaas, zo gaan we voorbij aan zijn persoon, zijn authentieke IK. Snel voelt hij: “Het klopt niet, ik zit niet op mijn plek. Wat nu…?” Want hij weet: stoppen ontgoochelt de omgeving, zorgt voor onbegrip en kan de relatie bemoeilijken.
– Hoge verwachtingen die geuit worden door leraren, ouders, … Leuk is het om een mooi compliment te krijgen! Iemand die jou bewondert om je inzet of prestaties. Datzelfde compliment wordt een stressor wanneer het tegelijk hoge verwachtingen voor de toekomst in zich houdt. Talent wordt zo stressgeladen, met faalangst tot gevolg.
– Onduidelijkheid. Komt de jongere net van het middelbaar, dan zijn hogere studies een grote onbekende. Hij weet niet wat hem te wachten staat en wanneer de inzet genoeg zal zijn om te slagen. Zelfs al heeft de jongere zich goed geïnformeerd. Hij kan enkel een inschatting maken van de impact van de studie op zijn leven. De onzekerheid over de juistheid van deze inschatting werkt stressverhogend. Bij lagere schoolkinderen kan bijv. de onduidelijkheid over wie de klasjuf wordt op 1 september slapeloze nachten veroorzaken.
– Sfeer. Vooral voor hoogsensitieve jongeren is dit een vaak voorkomende stressor. Zij kunnen enorm teleurgesteld zijn in een sfeer op school (vb. erg concurrentieel of net onverschillig), de grootte van de klasgroep, persoonlijkheden van klasgenoten,… Zij knappen hier erg op af. Voeg daarbij de overtuiging dat NU het moment is dat ze de rest van hun leven richting geven, dan krijg je een enorm onzekere en stressvolle jongere.
– 2de keuze. De angst zit erin bij de jongere die reeds een verkeerde keuze maakte. Het zelfvertrouwen heeft een deuk gekregen. Zoekend naar garanties over de juistheid van de volgende keuze, stijgt het stressgevoel.
Wanneer ik vraag aan mijn coachees wat zij nodig hebben van de omgeving, krijg ik meestal deze antwoorden: begrip, rust, vertrouwen, gerustgesteld worden, tijd. Laat dit nu net dé basisingrediënten zijn voor een gezond gevoel in lichaam en hoofd! En niet alleen voor de jongere… Als hieraan voldaan wordt, heeft de coachee al een stap voor op mentale veerkracht.
Het is belangrijk te weten dat men in de meeste gevallen een stressvolle situatie niet kan wegnemen. Sommige kan je misschien vermijden, maar ze maken uiteraard deel uit van het leven. Wat kan je wel doen? Je kan er leren mee omgaan op een manier die voor jou werkt! Een manier die je ongemakken beperkt of zelfs wegneemt. Dat is wat ik doe in mijn stressbegeleiding bij jongeren die in mijn praktijk komen.
Jongeren die in de knoei zitten met de studiekeuze (16+), begeleid ik door op zoek te gaan naar hun passies, blokkades, talenten, waarden, …, kortom: hun authentieke ik. Dit gebeurt door middel van testing, vragenlijsten, coachingsvragen en wandelcoaching.
Kinderen uit de lagere school kunnen bij Baanbrekend terecht voor een sessie speelse ontspanningsoefeningen. Via deze oefeningen kunnen zij op elk moment rust voor zichzelf inbouwen, bijv. in de klas voor een toets. Maar los daarvan: relaxen is ook gewoon leuk! De oefeningen waarmee ik ze laat kennismaken zijn heel verschillend: ademhalingsoefeningen, yoga, bewustzijnsoefeningen, meditatieoefeningen, mindfulness, … Bij goed weer gaan we ook naar buiten en maken we gebruik van de rustgevende kracht van de natuur.
